Τα τρία συστατικά του έρωτα

Ο έρωτας υπήρξε ανέκαθεν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και προκλητικό πεδίο όχι μόνο για τους λάτρεις του  «σπορ» αλλά και για ερευνητές και επιστήμονες.  Πάρα πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με το τι περιέχει,  από τι αποτελείται αυτή η δυναμική κατάσταση που ονομάζεται έρωτας .

Το 1986 ο Sternberg  ανέπτυξε την τριγωνική θεωρία του έρωτα σύμφωνα με την οποία ο έρωτας αποτελείται από τρία κύρια συστατικά :  από την εγγύτητα ,  το πάθος και την απόφαση / δέσμευση . Η πoιότητα της αγάπης που βιώνει το άτομο εξαρτάται από την ισχύ και την ένταση των τριών αυτών συστατικών ,  ενώ το είδος της σχέσης εξαρτάται από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση .

Ας δούμε λοιπόν το καθένα ξεχωριστά.  Η  εγγύτητα αποτελεί το συναισθηματικό συστατικό μιας ερωτικής σχέσης και περιλαμβάνει όλα τα συναισθήματα που ενισχύουν την οικειότητα , την ουσιαστική επαφή και την συνεκτικότητα σε μία σχέση.  H εγγύτητα περιγράφει την αίσθηση  που νιώθουν οι άνθρωποι ότι είναι κοντά και μοιράζονται συναισθήματα,  εμπειρίες και  κοινά βιώματα με το σύντροφό τους.  Η εγγύτητα σε μια σχέση ορίζεται με βάση τρεις ιδιότητες  : Την αποκάλυψη , την αμοιβαία  δηλαδή αυτοαποκάλυψη  πληροφοριών και κατανόηση τους μεταξύ των συντρόφων. Οι άνθρωποι νιώθουν πως ο σύντροφός τους καταλαβαίνει καλύτερα από τον καθένα . Πέρα από την κατανόηση,  η αποκάλυψη εμπεριέχει  την εκμάθηση του άλλου και των συνηθειών του μέσα από την ευαίσθητη παρατήρηση και τις κοινές εμπειρίες .Την  θετική αντιμετώπιση του άλλου καθώς πέρα από την κατανόηση η αμοιβαία συμπεριφορά των συντρόφων περιλαμβάνει συναισθήματα τρυφερότητας και αποδοχής του άλλου.  Την λεκτική και έμπρακτη επικοινωνία στοργής και ενδιαφέροντος  καθώς σε μία σχέση η εγγύτητα ενισχύεται κατά πολύ όταν οι σύντροφοι εισπράττουν και εκφράζουν την φροντίδα και το ενδιαφέρον που χρειάζεται  με τον τρόπο που είναι κατανοητός για τον κάθε σύντροφο .

Η εγγύτητα  πιο συγκεκριμένα εμπεριέχει και ενισχύεται από  συναισθήματα και καταστάσεις όπως είναι : η επιθυμία να υποστηρίζεις την ευτυχία του συντρόφου σου , να νιώθεις ευτυχισμένος που είσαι μαζί του,  ο αμοιβαίος σεβασμός της προσωπικότητας και των αναγκών του άλλου ,  η αίσθηση του ότι μπορείς να βασίζεσαι στο σύντροφό σου σε περιόδους ανάγκης  και εκείνος σε εσένα , αμοιβαία κατανόηση , να μοιράζεσαι ότι είσαι σαν άνθρωπος, το χρόνο ,τα αγαθά σου με το σύντροφό σου, να δέχεσαι και να δίνει συναισθηματική υποστήριξη, η  ουσιαστική και καλή επικοινωνία και τέλος να θεωρείς πως ο σύντροφός σου έχει μεγάλη αξία.  Σε μία σχέση δεν είναι απαραίτητο να βιώνει κανείς όλα τα παραπάνω ωστόσο αρκετές έρευνες δείχνουν ότι ένα άτομο νιώθει εγγύτητα όταν εκφράζει ή αντιλαμβάνεται έναν ικανοποιητικό αριθμό από τα παραπάνω . Τα συγκεκριμένα συναισθήματα  ή καταστάσεις δεν βιώνονται ανεξάρτητα και το καθένα μόνο του αλλά συσχετίζονται , βιώνονται ως σύνολα και αυξάνουν κατά αυτό τον τρόπο την εμπειρία της θαλπωρής και της στοργής  μέσα στη σχέση δημιουργώντας και πολλαπλασιάζοντας τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της ειλικρίνειας,  της εμπιστοσύνης και ενός σταθερού πλαισίου συναισθηματικής αλληλοϋποστήριξης και αλληλοεξάρτησης  μέσα στη σχέση

Το πάθος το δεύτερο συστατικό του έρωτα είναι το κίνητρο για τη σχέση  και αναφέρεται στις ορμές που προκαλούν τη φυσική σωματική έλξη , τη σεξουαλική επιθυμία,  την επιθυμία για ολοκλήρωση της σεξουαλικής επαφής αλλά και την πιο σύνθετη συναίσθηση του είμαι ερωτευμένος, την φαντασίωση για τον άλλον ως αντικείμενο του πόθου και την ενίοτε ειδυλλιακή εξιδανικευμένη αντίληψη της νοερής και φυσικής σχέσης μαζί του .  Το πάθος βιώνεται ως μια κατάσταση έντονης επιθυμίας για ένωση με τον άλλον . Πέρα από τις σεξουαλικές ανάγκες και την ικανοποίηση τους το πάθος μπορεί να υπηρετείται  και να υπηρετεί και άλλες πιο ουσιαστικές ανάγκες του εαυτού όπως η αυτοεκτίμηση , υποστήριξη,  η ανάγκη να ανήκεις , να νιώθεις δεμένος  με κάποιον αλλά και η υποταγή . Οι  παραπάνω ανάγκες εναλλάσσονται  μεταξύ των συντρόφων,  εναλλάσσονται μεταξύ τους και η έντασή τους ποικίλλει σε διαφορετικά άτομα,  καταστάσεις και είδη σχέσεων.  Το πάθος συνδέεται άμεσα με την εγγύτητα  καθώς οι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται εγγύτητα εξαιτίας του πάθους αλλά και ως απόρροια της αμοιβαίας ικανοποίησης των σεξουαλικών αναγκών τους . Το συστατικό του πάθους κάνει τα άτομα να δημιουργούν ερωτικές σχέσεις αλλά η εγγύτητα είναι αυτή που συνδράμει στην διατήρηση του δεσμού.  Μέσα στις σχέσεις σε πολλές περιπτώσεις το πάθος αυξάνεται χάρη στο ολοένα και υψηλότερο επίπεδο εγγύτητας που επιτυγχάνεται μέσα στη σχέση .

Το πάθος είναι δύσκολο να διατηρηθεί σε μία σχέση γιατί δεν ελέγχεται από την ελεύθερη βούληση παρόλα αυτά  στις μακροχρόνιες σχέσεις ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσουμε και να διατηρήσουμε το πάθος είναι κατά κύριο λόγο να κατανοήσουμε ποιες ανάγκες των συντρόφων ικανοποιούνται εντός της σχέσης και να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να διασφαλίσουμε την συνέχεια της ικανοποίησης τους. Κατά δεύτερον θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε από την άλλη πλευρά ποιες ανάγκες δεν ικανοποιούνται μέσα στη σχέση και να αποπειραθούμε να βελτιώσουμε τη σχέση προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης τους.  Ένας ακόμα τρόπος για να αυξήσουμε το πάθος είναι να δημιουργήσουμε μια καινούργια κοινή εμπειρία , να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό  και να διευρύνουμε την αντίληψή μας σε σχέση με την σεξουαλικότητα μας . Γεγονότα σαν αυτά μπορούν να αυξήσουν την εγγύτητα και κατ' αυτόν τον τρόπο η αύξηση και η ανανέωση της εγγύτητας είναι δυνατόν να συμπαρασύρει είναι επανενεργοποιήσει  το πάθος .

Η απόφαση / δέσμευση αποτελεί το γνωστικό κομμάτι του έρωτα δηλαδή το κομμάτι της λογικής και αναφέρεται στην συνειδητή απόφαση του ατόμου να αναπτύξει ερωτική σχέση με κάποιον άλλον και την δέσμευσή του να την διατηρήσει . Το συστατικό της απόφασης / δέσμευσης διακρίνεται σε δύο μέρη στο βραχύχρονο στο μακρόχρονο.  Το βραχύχρονο μέρος είναι η  απόφαση ότι είσαι ερωτευμένος με κάποιο άτομο και σχετίζεσαι ερωτικά μαζί του ενώ το μακρόχρονο μέρος αφορά τη δέσμευση του ατόμου να διατήρηση το συναίσθημα και την σχέση.   Αυτές οι δύο πλευρές δεν είναι απαραίτητο να συνυπάρχουν καθώς η απόφαση του ότι είσαι ερωτευμένος δε  συνεπάγεται με τη  δέσμευση.  Φυσικά τις περισσότερες φορές η απόφαση προηγείται της δέσμευσης τόσο χρονικά όσο και λογικά ή ψυχολογικά . Η ερωτική σχέση αναπόφευκτα εκτίθεται σε δοκιμασίες εσωτερικές και εξωτερικές και συνήθως είναι η απόφαση και η  δέσμευση αυτή που την κρατά ζωντανή βοηθώντας να ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Πολλοί ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η ψυχολογική δέσμευση είναι αυτή που παίζει αποφασιστικότερο ρόλο από ότι άλλοι παράγοντες στη δημιουργία υψηλών επιπέδων σεξουαλικής ικανοποίησης εντός της σχέσης.

Τέλος,  ανάλογα με το πώς σχετίζονται μεταξύ τους τα τρία διαφορετικά συστατικά του έρωτα δημιουργούν και διαφορετικές ερωτικές σχέσεις με διαφορετική ποιότητα.  Πιο συγκεκριμένα τα τρία αυτά συστατικά συνθέτουν οκτώ διαφορετικούς και ξεχωριστούς μεταξύ τους τύπους σχέσεων με βάση την συνδυαστική μέγιστη παρουσία η απόλυτη απουσία τους.  Πιο συγκεκριμένα στην περίπτωση που έχουμε μέγιστη παρουσία και των τριών συστατικών μιλάμε για τον ολοκληρωμένο έρωτα όπου οι σύντροφοι βιώνουν αυτό που περιγράφουμε ως την ιδανική σχέση . Στην περίπτωση όπου υπερτερεί το πάθος και η απόφαση / δέσμευση έχουμε τον άφρονα έρωτα ή το κοινώς λεγόμενο ξεμυάλισμα. Παράδειγμα αυτής της κατηγορίας αποτελεί το ζευγάρι που μπορεί να ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να παντρευτεί πολύ γρήγορα χωρίς να υπολογίσει άλλα πράγματα και χωρίς να υπάρξει αρκετός χρόνος για την ανάπτυξη της εγγύτητας και της μεταξύ στους εξοικείωσής με  ότι προβλήματα και αν συνεπάγεται αυτό στη μετέπειτα πορεία.

Στην περίπτωση που υπερτερούν το πάθος και η εγγύτητα τότε μιλάμε για τον ρομαντικό έρωτα κατά τον οποία οι άνθρωποι γνωρίζονται πολύ καλά μεταξύ τους νιώθουν μεγάλη αμοιβαία έλξη αλλά δεν επιθυμούν  ή ίσως δεν είναι σε θέση ο καθένας για τους δικούς τους λόγους να κινητοποιήσουν το γνωστικό στοιχείο του ρεαλιστικού σχεδιασμού που θα τους κάνει να αποφασίσουν αν θέλει και πως θα δεσμευτούν σε μία σχέση.  Στην αντίθετη περίπτωση του συντροφικού έρωτα τα δύο συστατικά που υπερτερούν είναι η απόφαση /δέσμευση και   η εγγύτητα . Όταν κυριαρχεί το  συστατικό στοιχείο μόνο του πάθους έχουμε τον κεραυνοβόλο έρωτα που συνήθως είναι σύντομος,  ευάλωτος στις δοκιμασίες και την άνοια με μόνο θετικό τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν τα δύο μέρη. Όταν υπερτερεί μόνο το στοιχείο της δέσμευσης τότε μιλούμε για τον ψυχρό κενό έρωτα για μια σχέση που γίνεται από υπολογισμό ή από συμφέρον. Στην περίπτωση που υπερτερεί το στοιχείο της εγγύτητας μόνο αναφερόμαστε στις σχέσεις από απλή  αρέσκεια  όπως αυτές που παρατηρούνται  μεταξύ φίλων αλλά και σε μερικά  μεταμοντέρνα ζευγάρια των λευκών γάμων κατά τους οποίους δύο άνθρωποι φίλοι συνήθως συνδέονται για λόγους αμοιβαίας κοινωνικής οικονομικής ή ψυχολογικής  τους διασφάλισης .

Με βάση αυτόν τον πολύ χρήσιμο οδηγό μπορείτε  να ανακαλύψετε σε ποιο είδος σχέσης ανήκετε αλλά και πιο συστατικό θέλετε και χρειάζεται να ενισχύσετε προκειμένου να επιτύχετε μεγαλύτερα επίπεδα ικανοποίησης μέσα στη σχέση σας! Καλή επιτυχία!